Bệnh lý liên quan đến thận và hệ tiết niệu rất phổ biến nhưng thường bị nhầm lẫn với nhau do có biểu hiện tương tự. Trong đó, thận yếu, sỏi thận, và viêm đường tiết niệu là 3 tình trạng thường gặp nhất. Việc nhận biết và phân biệt đúng bệnh không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn tránh các biến chứng nguy hiểm.
Thận yếu là gì và biểu hiện ra sao?
Theo chia sẻ của BS.CKII Nguyễn Hữu Hạt tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, thận yếu là tình trạng chức năng lọc và đào thải của thận suy giảm dần theo thời gian. Thận yếu thường diễn tiến âm thầm và có thể gây suy thận nếu không được phát hiện sớm.
Các triệu chứng đặc trưng của thận yếu bao gồm:
- Mệt mỏi, chóng mặt, mất tập trung do thiếu máu
- Đi tiểu đêm nhiều, nước tiểu có bọt hoặc màu bất thường
- Hơi thở có mùi ammoniac
- Da ngứa, khô, phù chân hoặc vùng mắt
- Đau âm ỉ vùng lưng dưới hoặc vùng thắt lưng
- Thở nông, khó thở
Sỏi thận: Đau dữ dội là dấu hiệu điển hình
Khác với thận yếu, sỏi thận hình thành do sự kết tinh các chất khoáng trong nước tiểu. Sỏi có thể di chuyển trong đường tiết niệu và gây đau dữ dội.
Dấu hiệu nhận biết sỏi thận bao gồm:
- Đau quặn lưng hoặc bụng dưới, thường dữ dội từng cơn
- Đau lan xuống háng, vùng sinh dục
- Nước tiểu có máu, đục hoặc có mùi hôi
- Buồn nôn, nôn, sốt nếu có nhiễm trùng kèm theo
- Cảm giác tiểu rắt, tiểu buốt, tiểu không hết
Sỏi thận thường gây đau nhiều hơn thận yếu. Cơn đau điển hình thường bắt đầu ở vùng hông lưng, sau đó lan xuống bụng dưới và đùi trong. Cơn đau có thể khiến người bệnh không thể đứng thẳng hoặc phải nằm co người.
Viêm đường tiết niệu: Bệnh lý do vi khuẩn gây ra
Viêm đường tiết niệu là bệnh thường gặp ở cả nam và nữ, đặc biệt là phụ nữ do cấu trúc niệu đạo ngắn. Nguyên nhân chính là do vi khuẩn (phổ biến là E. coli) xâm nhập và gây viêm nhiễm tại bàng quang, niệu đạo hoặc thận.
Biểu hiện chính:
- Tiểu buốt, rắt, đau rát khi tiểu
- Thường xuyên buồn tiểu, kể cả khi vừa đi
- Nước tiểu đục, đôi khi có mùi hôi hoặc máu
- Đau bụng dưới hoặc vùng xương mu
- Sốt nhẹ, mệt mỏi nếu nhiễm trùng lan lên thận
Khác với thận yếu (diễn tiến mạn tính) hay sỏi thận (gây đau quặn từng cơn), viêm đường tiết niệu có dấu hiệu cấp tính rõ rệt, đặc biệt là cảm giác tiểu buốt, tiểu nhiều lần và đau rát vùng hạ vị.
Bảng phân biệt ba bệnh lý phổ biến về thận và tiết niệu
| Triệu chứng | Thận yếu | Sỏi thận | Viêm đường tiết niệu |
|---|---|---|---|
| Mệt mỏi, chóng mặt | Có | Ít khi xảy ra | Có nếu viêm lan rộng |
| Tiểu đêm, nước tiểu bọt | Có | Có thể có | Có (tiểu rắt, buốt) |
| Đau lưng, bụng dưới | Âm ỉ, kéo dài | Dữ dội, từng cơn | Nhói vùng hạ vị |
| Nước tiểu có máu | Có thể | Phổ biến | Có thể có |
| Ngứa da, phù chân | Thường gặp | Hiếm gặp | Không |
| Sốt, ớn lạnh | Có thể | Có khi biến chứng | Thường gặp |
Làm sao để chẩn đoán đúng bệnh?
Việc phân biệt ba tình trạng này không thể chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng. Người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín để được khám và làm các xét nghiệm cần thiết như:
- Siêu âm bụng, chụp CT để phát hiện sỏi hoặc bất thường cấu trúc
- Xét nghiệm nước tiểu: tìm vi khuẩn, protein, máu trong nước tiểu
- Xét nghiệm máu: đánh giá chức năng lọc cầu thận (GFR), creatinin
- Cấy nước tiểu: xác định chính xác vi khuẩn gây viêm
Điều trị tùy theo nguyên nhân và mức độ bệnh
- Thận yếu: kiểm soát bệnh nền (tiểu đường, huyết áp), điều chỉnh chế độ ăn uống, theo dõi chỉ số GFR định kỳ
- Sỏi thận: uống nhiều nước, dùng thuốc tán sỏi hoặc can thiệp nội soi, tán sỏi ngoài cơ thể
- Viêm tiết niệu: dùng kháng sinh theo khuyến cáo của bác sĩ, tăng cường uống nước, nghỉ ngơi
Kết luận
Phân biệt đúng giữa thận yếu, sỏi thận và viêm đường tiết niệu giúp người bệnh có hướng điều trị đúng đắn và tránh được những biến chứng nghiêm trọng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến hệ tiết niệu, bạn nên sớm đến bệnh viện để được tư vấn và điều trị kịp thời. Độc giả có thể tìm hiểu thêm thông tin sức khỏe đáng tin cậy tại chuyên mục Sức khỏe VTC News.